تحلیل کوهورتی (نسلی) نگرش زنان دربارۀ ارزش فرزند در استان سمنان

هدف از این مقاله، بررسی تفاوت‏های ارزش فرزند در سه کوهورت (هم‏دوره) تولد دهه‏های 1340، 1350 و 1360 به بعد و شناسایی عوامل مؤثر بر آن است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، از داده‏های طرح پیمایشی«شمار فرزندان موجود و فرزندان ایده‏آل و شکاف میان آن‏ها در سه استان منتخب در سال 1391» استفاده شده است. روش نمونه‏گیری در این طرح ترکیبی از روش‏های نمونه‏گیری طبقه‏ای چند‏مرحله‏ای و نمونه‏گیری تصادفی سیستماتیک بوده است. جامعة آماری 405 زن ازدواج‏کرده ساکن استان سمنان است. یافته‏های مطالعه نشان می‏دهد که متولدان هم‏دورۀ دهۀ 1340 بالاترین ارزش را به فرزند می‏دهند. ارزش فرزند به جهت منافع حمایتی، عاطفی، و تداوم و پیوستگی خانواده از ویژگی‏های‏ این هم‏دوره است. کمترین نمرۀ ارزش فرزند، متعلق به متولدان سال‏های 1360 به بعد است. تأکید بر هزینه‏های اقتصادی و هزینۀ فرصت از‏دست‏رفته و اهمیت زیاد به منافع عاطفی و روانی فرزندان از ویژگی‏های‏ متولدان هم‏دورۀ 1360 به بعد است. بر‏اساس این مطالعه، ملازم با تغییرات اجتماعی، تغییرات محسوسی در زمینۀ ارزش فرزند در سه نسل پدید آمده است. با‏این‏حال، متولدان هم‏دورۀ 1360 به بعد نیز، که بیش از هر نسل دیگر ارزش‏ها و رفتارهای مدرن فرزندآوری را تولید می‏کند، به کارکرد عاطفی فرزندان اهمیت می‏دهند و فرزندآوری یکی از اهداف و ارزش‏های آن‏هاست. نتایج تحلیل طبقه‏بندی چندگانه نشان داد که با کنترل عوامل مرتبط با نوسازی و برخی ویژگی‏های جمعیتی افراد، میانگین ارزش فرزند در بین سه هم‏دوره تغییر می‏کند. بخش زیادی از تفاوت بین هم‏دوره‏ها تحت‏تأثیر متغیر تحصیلات است. با ورود این متغیر، شدت رابطۀ ارزش فرزند و هم‏دوره به‏طور درخور توجهی کم می‏شود. با‏این‏حال، تفاوت در میانگین ارزش فرزند در دوره‏های مختلف، همچنان به لحاظ آماری معنادار باقی می‏ماند.